Nowoczesne technologie związane z klimatyzacją oraz systemami ogrzewania opierają się o wykorzystanie tzw. f-gazów. Stosowanie tych substancji ma miejsce również w przemyśle elektronicznym, elektrotechnicznym oraz produkcyjnym. Dla specjalisty branżowego szeroka wiedza na ich temat to podstawa bezpiecznej pracy, zgodnie z wymogami technicznymi. W dzisiejszym wpisie przedstawimy zatem, czym dokładnie są f-gazy oraz w jaki sposób wykorzystuje się je w wymienionych powyżej sektorach. Uświadomimy też, w jakich sytuacjach wymagane są uprawnienia do ich obsługi, jak również wspomnimy o potencjalnych zagrożeniach związanych z ich stosowaniem.

Czym są te substancje?

Na początku warto dowiedzieć się, z czym mamy do czynienia. F-gazy, czyli fluorowane gazy cieplarniane, to ważne elementy wielu gałęzi przemysłu. Na co dzień jednak nawet osoba niezwiązana bezpośrednio z tym sektorem mogła usłyszeć takie pojęcie, przede wszystkim ze względu na powszechne stosowanie f-gazów w klimatyzacji czy pompach ciepła. Ze względu na swoje charakterystyczne cechy sprawdzają się jako czynniki chłodnicze oraz izolacyjne. Wynika to z dobrych właściwości termodynamicznych, które odpowiadają za sprawne pobieranie oraz oddawanie ciepła, w zależności od ciśnienia. Jednakże ze względu na ich odpowiedzialność do zwiększania efektu cieplarnianego wymaga się szczególnej ostrożności w trakcie ich stosowania.

Potencjał f-gazów

Substancje te posiadają wyjątkową efektywność energetyczną, co w przypadku klimatyzacji oraz pomp ciepła pozwala na dobrze sprawne chłodzenie, a także ogrzewanie budynków czy pomieszczeń. Co więcej, ich stabilność chemiczna powoduje, że można je bezpiecznie stosować w układach pracujących przez wiele lat. Warto również wspomnieć, że f-gazy nie są toksyczne dla ludzi, dlatego też ich stosowanie nie powoduje bezpośredniego zagrożenia zdrowia – zarówno dla serwisantów instalacji, jak i ich użytkowników.

Zastosowanie f-gazów – nie tylko chłodzenie i ogrzewanie

Substancje te są powszechnie stosowane w wielu sektorach przemysłu, dzięki ich doskonałym właściwościom termodynamicznym. Spotkać je można w układach chłodzących czy grzewczych, lecz także podczas produkcji pian izolacyjnych, wykorzystywanych w budownictwie czy energetyce. Oprócz tego powszechnie stosuje się te substancje jako gazy ochronne, np. przy tworzeniu półprzewodników.

Zagrożenia związane z f-gazami

Z jakimi rodzajami substancji ma się zazwyczaj do czynienia we wcześniej wymienionych branżach? To przede wszystkim gaz:

hydrofluorowęglowodory (HFC),
perfluorowęglowodory (PFC),
heksafluorek siarki (SF6).

Oprócz wymienionych powyżej do tej grupy substancji zalicza się wszelkie gazy cieplarniane zawierające fluor. Choć do ich obsługi konieczne jest ukończenie specjalistycznego szkolenia, f-gazy nie są środkami o wysokiej toksyczności. Pracując z nimi, należy unikać bezpośredniego kontaktu, jednakże największym problemem jest ich niekorzystne oddziaływanie na środowisko naturalne. Oczywiście, dopóki są one stosowane w układach zamkniętych, pozostają w pełni bezpieczne dla otoczenia. Stąd też ważne jest, aby zapobiegać ich wyciekom z różnego rodzaju instalacji.

Stosowanie f-gazów wiąże się z koniecznością zachowania szczególnej ostrożności. Wynika to z wyjątkowo wysokiego potencjału tych substancji do tworzenia efektu cieplarnianego (GWP, z ang. global warming potential), który przewyższa negatywny wpływ CO₂ na to zjawisko. Wskaźnik GWP jednego z f-gazów – heksafluorku siarki (SF6) wynosi 22 200, natomiast dwutlenku węgla 1, a owianego złą sławą metanu 23. Co więcej, te gazy techniczne ze względu na swą stabilność chemiczną, są w stanie krążyć w atmosferze przez setki lat, bezustannie wpływając na efekt cieplarniany. Jak widać, wpływ gazów cieplarnianych na bazie fluoru jest ogromny, stąd też istnieją ściśle określone procedury, według których każdy specjalista powinien pracować z f-gazami. Wycieki tych substancji oraz ich nieodpowiednia utylizacja są bezpośrednim zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Dlatego odpowiednie przeszkolenie instalatorów oraz serwisantów układów zawierających f-gazy to klucz do bezpieczeństwa i ochrony otoczenia.

Prawidłowa obsługa to podstawa!

W celu zminimalizowania negatywnych skutków działania tych środków należy przede wszystkim stawiać na certyfikat UDT. F-gazy oraz ich obsługa po odpowiednim szkoleniu, nie będą stanowiły tajemnicy dla osoby pracującej w branży zajmującej się klimatyzacją, pompami ciepła czy innymi systemami wykorzystującymi te substancje. Co więcej, kluczem do uniknięcia wycieków f-gazów jest regularne dokonywanie przeglądów oraz konserwacji takich instalacji. Natomiast w przypadku konieczności wymiany gazu, jego pobrania w układzie oraz zutylizowania trzeba przestrzegać procedur, gwarantujących brak możliwości dostania się środka do atmosfery.

Regulacje prawne

Unia Europejska jest świadoma, w jaki sposób f-gazy wpływają na środowisko naturalne, ale równocześnie jak ważną rolę odgrywają one w nowoczesnych systemach związanych z chłodzeniem oraz ogrzewaniem. Dlatego też wypracowała rozporządzenie f-gazowe (EU No 517/2014), które ma za zadanie chronić przed przedostawaniem się cieplarnianych związków fluoru do atmosfery. Zasady wprowadzone przez władze UE mają za zadanie regulowanie rynku tych substancji, w celu stopniowego zastępowania ich środkami o mniej negatywnych właściwościach, wprowadza obowiązek redukcji ich emisji poprzez stopniowe wycofywanie i zastępowanie bardziej ekologicznymi alternatywami. Dodatkowo we wspomnianym rozporządzeniu określone są zasady zabezpieczania f-gazów. Takie usystematyzowanie pozwala na lepszą kontrolę nad nimi oraz ochronę środowiska naturalnego.

Omawiane substancje mają ogromny potencjał, chociażby ze względu na wzrost popularności takich systemów ogrzewania jak pompy ciepła czy większe zapotrzebowanie na klimatyzację. Warto jednak mieć świadomość, że ich wpływ na środowisko naturalne wymaga ścisłej kontroli oraz odpowiedzialnego zarządzania. Stąd też nie dziwi fakt konieczności posiadania odpowiednich uprawnień do ich obsługi. Jest to kluczowe dla minimalizowania zagrożeń związanych z tymi substancjami, a także ich profesjonalnego użytkowania.

ATUM Sp. z o.o.
ul. Ostrowskiego 7, pok. 118 (I piętro)
53-238 Wrocław
+48 71 786 62 87
+48 61 896 33 21
biuro@atum.edu.pl
www:atum.edu.pl