AFIR to prawdopodobnie najistotniejszy czynnik regulacyjny wspierający rozwój infrastruktury ładowania w Unii Europejskiej. Aby Polska mogła sprostać niezwykle ambitnym celom tego rozporządzenia, niezbędne jest aktywne zaangażowanie wszystkich kluczowych interesariuszy, w tym administracji centralnej, różnych urzędów i instytucji (jak NFOŚiGW, GDDKiA czy UDT), sektora elektroenergetycznego oraz branży nowej mobilności. PSNM, aby ukazać skalę wyzwań stojących przed Polską, stworzyło „Licznik AFIR”. To regularnie aktualizowane narzędzie, które informuje o bieżącym stopniu realizacji celów wynikających z nowego rozporządzenia.

PSNM opublikowało zaktualizowane wydanie „Licznika AFIR”, które przedstawia aktualny stan realizacji przez Polskę wymogów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1804 dotyczącego rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR).
Zgodnie z przepisami AFIR, obowiązującymi we wszystkich krajach członkowskich UE od kwietnia tego roku, Polska musi dostosować łączną moc infrastruktury ładowania do liczby zarejestrowanych pojazdów elektrycznych. Dodatkowo, wzdłuż sieci TEN-T powinny być regularnie rozmieszczane strefy ładowania dla zeroemisyjnych pojazdów osobowych, dostawczych i ciężarowych.
Jak Polska radzi sobie z realizacją tych zadań? Z „Licznika AFIR” wynika, że mimo ciągłej rozbudowy infrastruktury dla pojazdów elektrycznych, do końca pierwszej połowy 2024 roku nasz kraj był wciąż daleki od osiągnięcia celów określonych w rozporządzeniu. Obowiązek instalacji stref ładowania dla elektrycznych samochodów osobowych i dostawczych wzdłuż sieci bazowej TEN-T, który ma zostać spełniony do 2025 roku, został dotychczas zrealizowany w mniej niż 9%.

Moc infrastruktury ładowania

AFIR wyznacza kilka głównych kategorii obowiązków. Pierwszym z nich jest konieczność dostosowania łącznej mocy stacji ładowania na każdy zarejestrowany samochód z napędem elektrycznym (1,3 kW w przypadku BEV i 0,8 kW w przypadku PHEV).

Wymogi AFIR, które dotyczą minimalnej, łącznej mocy stacji ładowania, są przez Polskę wypełniane w zadowalającym stopniu, ale tylko jeżeli mówimy o krótkoterminowej perspektywie. Wynika to przede wszystkim z proporcjonalnie nielicznej floty samochodów z napędem elektrycznym względem skali inwestycji infrastrukturalnych realizowanych przez branżę. Uwzględniając prognozy PSNM w zakresie rozwoju floty EV i aktualną, łączną moc stacji ładowania funkcjonujących w naszym kraju (tj. ok. 293 MW), wyznaczone na rok 2025 obowiązki w tym zakresie wypełniliśmy już w 86%. Jednak biorąc pod uwagę spodziewany, bardzo dynamiczny rozwój floty BEV w kolejnych latach, rozbudowa infrastruktury powinna zdecydowanie przyspieszyć. Przykładowo, w roku 2030 łączna moc stacji powinna wzrosnąć ponad 5-krotnie, zaś do roku 2035 – w więc za niecałe 12 lat – ponad 12-krotnie. Aktualny poziom realizacji obowiązków w kontekście 2030 i 2035 r. wynosi odpowiednio 19% i zaledwie 8% – mówi Jan Wiśniewski, Dyrektor Centrum Badań i Analiz PSNM.

Infrastruktura ładowania wzdłuż sieci TEN-T

AFIR przewiduje również m.in. konieczność rozmieszczenia maksymalnie co 60 km wzdłuż sieci bazowej TEN-T stref ładowania (każda o łącznej mocy co najmniej 400 kW, a do 2027 r. co najmniej 600 kW) dla elektrycznych samochodów osobowych i dostawczych na każdym kierunku podróży. Analogiczne cele dotyczą kompleksowej sieci TEN-T. Z „Licznika AFIR” wynika, że również w tym przypadku Polska jest zdecydowanie dalej od wypełnienia celów rozporządzenia niż w zakresie obowiązków związanych z mocą infrastruktury. Biorąc pod uwagę sieć bazową, obowiązki wynikające z AFIR (na lata 2025 i 2027) są obecnie zrealizowane odpowiednio w ok. 9% i 3%. W przypadku sieci kompleksowej poziom wypełnienia celów jest jeszcze niższy – w praktyce jest zbliżony do 0%. Ponadto AFIR wyznacza cele w obszarze infrastruktury dla elektrycznych pojazdów ciężkich. Przykładowo, do końca 2027 r. – a więc za mniej niż cztery lata – wzdłuż połowy sieci bazowej TEN-T będą musiały funkcjonować przeznaczone dla eHDV strefy ładowania o mocy co najmniej 2800 kW każda. Do 2030 r. moc każdej takiej strefy powinna wzrosnąć aż do 3600 kW.

Obecnie Polska nie rozpoczęła w praktyce wypełniania obowiązków dotyczących rozbudowy infrastruktury dla zeroemisyjnych pojazdów ciężkich, poziom realizacji celów wynosi 0%. Mimo że w naszym kraju ogólnodostępne ładowarki dla eHDV funkcjonują w dwóch lokalizacjach (w ramach HUBów Ekoen i Polenergii), żaden odcinek sieci TEN-T o minimalnej, wymaganej przez unijne regulacje długości, wciąż nie został pokryty strefami ładowania dla elektrycznych ciężarówek.

Porównujące dane z wynikające z najnowszego wydania „Licznika AFIR” z danymi opublikowanymi w poprzednim kwartale nie sposób nie zauważyć efektów kolejnych inwestycji realizowanych przez branżę infrastruktury w Polsce. W szczególności w okresie 3 miesięcy łączna moc stacji ładowania w Polsce wzrosła o ponad 1/4, czyli o prawie 60 MW. To na pewno cieszy. Jednak stacje ładowania wzdłuż sieci TEN-T nadal są rozbudowywane w zdecydowanie zbyt wolnym tempie. I – co trzeba to podkreślić bardzo wyraźnie – nie jest to przyczyna niskiej aktywności inwestorów, lecz bardzo niekorzystnego otoczenia regulacyjnego. Jeżeli Polska ma mieć szansę, by wypełnić unijne obowiązki, na obecnym etapie kluczowe jest nie tylko wprowadzenie zmian prawnych oraz uruchomienie niezbędnych instrumentów wsparcia (m.in. programu obejmującego przyłącza dla stacji wysokich mocy), ale również zapewnienie przez decydentów odpowiedniej koordynacji działań z najważniejszymi interesariuszami, w szczególności operatorami ogólnodostępnych stacji ładowania, OSD, jak również Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad – mówi Aleksander Rajch, Członek Zarządu PSNM.

Źródło: PSNM